Houtman, Petronella/Nelly/Nel

Voornaam: 
Petronella / Nelly / Nel
Voorletters: 
P.
Achternaam: 
Houtman
Geboortejaar: 
1905
Geboorteplaats: 
Hilversum
Overlijdensjaar: 
2000
CV: 

Nel Houtman wordt geboren op 1 juli 1905 te Hilversum. Al vroeg (in 1921/1922) is zij al leerlinge bij P. Hobbel en M. Hobbel-van Harten te Laren. Vanaf 1923 zelfstandig keramiste te Hilversum. Atelier aan de Oude Loswal 20 (nog in 1930?), maar er wordt ook over Vaartweg 149 gesproken. Bij de glazuurbrand wordt er 16 uur gestookt met turf en hout tot ca.1150 graden. Van Hobbel leert zij dat aardewerk stevig moet staan. Deze oude pottenbakkersopvatting, die ook Lanooij en Nienhuis aanhangen, deelt zij later beslist niet meer. Van Hobbel lijkt zij ook een voorliefde voor stille, effen glazuren, in het bijzonder wit en beige, en voor een hooggebakken scherf, te hebben. In Hilversum experimenteert zij al met zoutglazuren. Zij signeert aanvankelijk met Nelly H. Een enkele keer wordt een stuk gedateerd. 1932 Huwelijk met H.M. (Hens) van der Spoel (Kampen 1904 - Amsterdam 1987), kunstschilder. Zij vestigen zich dat jaar aan de Zelleweg te Goes. Hier wordt de oudste zoon geboren. Niet lang daarna verhuizing naar De Groe onder Kloetinge. Hier wordt hun zoon Laurens van der Spoel (1940) geboren. Deze wordt later ook een zeer begenadigd keramist. Nel stookt met een turfoven. Zij bakt hier hooggestookt steengoed. Bij voorkeur gebruikt zij de donkere Brunssumerklei. Zij signeert hier veelal met Nel H. Circa  1956 gaat Hens van der Spoel lesgeven aan de lerarenopleiding (later Rietveldacademie) in Amsterdam. Hij wordt ook directeur van de opleiding. Hij woont aan de Zomerdijkstraat te Amsterdam. Nel is wegens ziekte circa drie jaar uit de roulatie. In 1959 begint Nel in Amsterdam een atelier in een voormalig loodgieterbedrijf aan de Gerard Doustraat in de Pijp. Zij stookt hier een elektrische oven. De omstandigheden zijn hier erbarmelijk. Geregeld valt de stroom uit. Zij werkt met zelf samengestelde klei, het resultaat wordt veldspaataardewerk genoemd. Zij past graag leemglazuren ( waarvan het hoofdbestanddeel klei is) en witte tinglazuren (die zij ook wel kleurde) toe. Het bijzondere is dat zij heel handig is om alle mogelijke glazuren, dus leemglazuur, tinglazuur en asglazuur, te mengen. Zij doet dat gevoelsmatig. De resultaten zijn vaak zeer verrassend. Samen met haar zoon Laurens experimenteert zij met porselein. Zij pakt hier ook het zoutglazuur weer op. Zij woont aan de Zomerdijkstraat in Amsterdam, waar zij later ook haar atelier heeft. Eind jaren tachtig verhuizing naar een aanleunwoning in Leiden. Zij heeft daar nog een klein elektrisch oventje. Er is nauwelijks nog productie.

Interview door Capriolus met Laurens van der Spoel en Yvonne Schwencke op maandag 10 januari 2005. Met grote dank!

Afbeeldingen: Nel Houtman aan de draaischijf, circa 1925; Nel Houtman aan de draaischijf, twee maal (bron Het Blijde Thuis, 1930); twee flyers op rijstpapier, eigen druk; hoge dekseldoos in Japanse stijl op kleine voetstukjes (collectie Capriolus).

Werk: 

In veel Nederlandse museale en particuliere keramiekcollecties.

Bibliografie: 
  • Spoel, Siebrecht van der, Door Moeder gebakken, herinneringen rond de oven, eigen uitgave 2017.
  • Jongstra, Jaap (auteur) en Feico Hoekstra (samenstelling en redactie), Verfijnde eenvoud, Leven en werk van de pottenbakster NEL HOUTMAN 1905-2000, uitgave Stichting Hens van der Spoel, 2019.