Heystee, Tegelhandel A.M.A.

Naam: 
Heystee, Tegelhandel A.M.A.
Plaats: 
Amsterdam
Nationaliteit: 
Nederland
Werkperiode: 
1895-1932
Geschiedenis bedrijf: 

Arnoldus Maria Anthonius Heystee - Arnold (1876-1941) heeft in de eerste decennia van de 20e eeuw een belangrijke tegelhandel gehad aan het Rembrandtplein te Amsterdam. Hij is afkomstig uit een welgestelde Amsterdamse familie. In 1895 begint hij, 19 jaar oud, een handel in tegels in de Bakkerstraat, hoek Rembrandtplein. In dit pand heeft eerder een tante van hem een meubelzaak gedreven. De tegels worden als biscuit of als geglazuurde 'blancs' aangekocht van fabrieken in Friesland of Maastricht en later ook in Duitsland en Bohemen. Rond de eeuwwisseling worden gevels en winkels massaal voorzien van tegeltableaus. Er is vrij snel een intensieve samenwerking met de Plateelbakkerij DELFT (P.B.D.) te Hilversum ontstaan. Beide bedrijven groeien enorm. Inmiddels is Heystee verhuisd naar Spuistraat 109. In 1906 associeert hij zich met P.C. Smit tot de firma Heystee, Smit & Co. Nog in hetzelfde (Rembrandt) jaar verschijnt een catalogus met tegelschilderijtableaus naar bekende meesters. In 1911 geeft Heystee aan de architect J.F. Staal de opdracht voor een groot kantoorgebouw annex showroom, annex schilderwerkplaats met ovens aan de Reguliersdwarsstraat 108-114 te Amsterdam. In 1911 wordt Heystee directielid bij de gereorganiseerde P.B.D. te Hilversum. Enkele jaren later wordt aan de Herengracht op de hoogte van de Reguliersdwarsstraat eveneens door J.F. Staal een groot kantoor gebouwd voor de N.V. Amsterdamsche Handelsbank. Heystee krijgt in dit pand monsterkamers en een expositieruimte voor kunstenaars tot zijn beschikking. Er komen nu ook buitenlandse vertegenwoordigingen tot stand (o.a. New York en Parijs - Rue de Paradis). In een interview dat Capriolus in 1982 met zijn vrouw Johanna Hendrika Maria Van der Wielen (1885) heeft kenschetst zij hem als een sociaal mens, een handelaar, een inkoper en verkoper, een kunstenaar, maar ook als een gokker. Die laatste opmerking slaat wellicht op zijn avontuur in Bergen (nh). Het park Meerwijk te Bergen komt tot stand op initiatief van Arnold Heystee in de moeilijke jaren van de Eerste Wereldoorlog. Heystee geeft in 1915 de opdracht aan J.F. Staal, die hij kent van de sociëteit Architectura et Amicitia en deze benadert vier jonge architecten om mee te werken: Margaret Kropholler, Cornelis Blaauw, Guillaume la Croix en Piet Kramer. Zij krijgen van Heystee geheel de vrije hand in het bouwen van zeventien landhuizen op een speciaal daartoe aangeschaft perceel te Bergen: zeven vrijstaande, twee dubbele en twee driegeschakelde villa's. Enige voorwaarde is dat zij in het interieur ruim gebruik zullen maken van Heystee' s tegels. Alle villa's worden tussen 1917 en 1918 gebouwd. De villa's hebben grotendeels grote rieten kappen met golvende lijnen, houten kozijnen en bakstenen gevels, de stijl die vanaf 1916 de Amsterdamse School is gaan heten (bron wiki. Zie ook: architectuurgids). Dit project breekt Heystee behoorlijk op en hij lijdt hierbij aanzienlijke verliezen. In 1923 wordt de vennootschap Heystee, Smit & Co opgeheven en omgezet in de N.V. Heystee's Tegelhandel. Nog in datzelfde jaar wordt de N.V. Plateelbakkerij 'Delft' geliquideerd en overgedaan aan L.N.F. Oosterhoff. Na de algemene economische crisis wordt in 1932 het faillissement uitgesproken voor Heystee's Tegelhandel. Er is toch een doorstart, maar in 1935 valt definitief het doek. In dat jaar trouwt hij op 17 oktober in Bergen NH met Johanna Van der Wielen. De boekhouder / bedrijfsleider E.M. Corsten zet het bedrijf voort tot 1963. Arnold Heystee en zijn vrouw brengen de laatste jaren van zijn leven door aan de Côte d'Azur in Frankrijk waar zij een pension runnen. Wanneer Arnold is overleden keert zijn vrouw terug naar Amsterdam.   

Afbeeldingen: tegelplaatje in metalen lijstje met de voorstelling van het bedrijf aan het Rembrandtplein (later Caransa hotel); ansicht van het Rembrandtplein te Amsterdam met rechts de tegelhandel van A.M.A. Heystee; tableau van 24 keramische tegels, voorstellende een dame met lelie, ontwerp Léon V. Solon, cloisonné-techniek, uitvoering Minton's China Works Engeland omstreeks 1905 in opdracht van A. Heystee, dubbel gesigneerd 'Mintons Ltd', direct daarboven 'A.M.A. Heystee, Amsterdam'; hoogte 1230 mm, breedte 820 mm, dikte 40 mm (collectie Nederlands Tegelmuseum Otterlo); briefhoofd; voorbeeld van een betegelde zitbank in Amsterdamseschoolstijl, tegeltoepassing uit een catalogus. 

Werk: 

Enkele belangrijke opdrachten voor Heystee zijn de bouwkeramiek voor het Tuschinski Theater, betegeling in het oude pand van C&A aan het Damrak en diverse winkels van De Gruyter.

Bibliografie: 
  • Singelenberg-van der Meer, M., 'Delft' in Hilversum. De geschiedenis van een plateelbakkerij', in: Mededelingenblad Nederlandse Vereniging van Vrienden van de Ceramiek, nr. 114, 1984/2.